Nga Vlora në Zodiac Aerospace dhe Telsa, kjo është shqiptarja Mira Murati krijuesja e Chat GPT

Ajo që më parë konsiderohej e pamundur, e padëgjuar ose një pjellë perversioni apo edhe fantashkencë, tani mund të ndodhë. Siguritë zvogëlohen dhe mendimet e dyta shumohen ndërsa Chat GPT-ja tashmë e famshme bëhet më e shpejtë, më inteligjente dhe më e aftë në të menduarit kombinues duke shërbyer gënjeshtra në vërtetësi.

Në vetëm pesë muaj, makina e inteligjencës artificiale duket se ka pushtuar botën, duke habitur edhe vetë krijuesit e saj dhe duke ngritur dyshime edhe për gjëra që ne i konsideronim, nëse jo të sigurta, të paktën të vetëkuptueshme. Askush nuk mund të jetë më i sigurt për asgjë.

Dhe tani Chat GPT ose GPT4, siç quhet versioni i ri i përmirësuar i lëshuar më 14 mars, duket se është në gjendje të bëjë pothuajse gjithçka mirë. Ndër arritjet e tij më të rëndësishme janë dhënia e provimit të jurisprudencës në SHBA, diplomimi i tij në drejtësi nga Universiteti i Minesotës dhe sigurisht performanca mbresëlënëse edhe në testin e certifikimit sommelier. Ka shumë pak pyetje që GPT4

nuk mund t’u përgjigjet (ende). Është e habitshme, por një prej tyre është se ai nuk e ka idenë se kush është Mira Murati.

Shqiptarja Mira Murati është krijuesja e aplikacionit më të famshëm, më të nxehtë dhe sigurisht më të diskutueshëm të Inteligjencës Artificiale. E megjithatë, nëse dikush pyet GPT-në, përgjigja që merr është e kufizuar në një “nuk e di/nuk përgjigjem”.

Të paktën përgjigja e tij duket në përputhje me “nëna humbet fëmijën dhe fëmija humbet nënën”, një frazë që përmbledh atë që ka ndodhur në Silicon Valley, në kompanitë e teknologjisë, në universitete dhe shkolla, në lëvizjen e përditshme të internetit, që nga dita kur u shpik GPT – dhe pothuajse humbi honorarin. E lindur në vitin 1988 në Vlorë, Shqipëri, Murati u rrit dhe u edukua në skajin e dy botëve. Fëmijëria e saj ishte gjithçka tjetër veçse e lehtë dhe e shkujdesur.

Murati në intervistat e saj nuk flet shumë dhe e vërteta është se ajo nuk pyetet shpesh për fëmijërinë e saj – logjike, pasi ka një mori pyetjesh rreth ndryshimeve bërthamore që sjell inteligjenca artificiale në mënyrën se si ne e perceptojmë dhe përjetojmë botën. Ajo që ajo gjithmonë thekson është se streha e saj personale në vitet e fëmijërisë dhe adoleshencës ishte matematika. Problemi, tha ajo për ato vite, nuk ishte teoria, por praktika.

Që në moshën 16-vjeçare, kur familja e saj emigroi nga Shqipëria në Kanada, Murati filloi të lulëzonte në atë që është sot, më interesante, e kërkuar, por kryesisht e panjohur

Përkundrazi, në intervistat e saj ajo quhet shpesh Kryeshefja e Teknologjisë (për vitin e fundit ajo ka pasur atë titull) i OpenAI, kompania që krijoi GPT dhe softuerin e saj të krijimit të imazheve të motrës DALL-E.

Me Elon Musk

Në moshën 24-vjeçare, Murati kishte përfunduar studimet për Inxhinieri në Kolegjin Ivy League Dartmouth dhe tashmë kishte filluar t’i shihte në kufirin imagjinar të vendosur nga qielli. Ajo përfundoi praktikën e saj në Goldman Sachs, mori pagëzimin e saj profesional me zjarr në prodhuesin francez të hapësirës ajrore Zodiac Aerospace dhe tre vjet më vonë ishte gati të kalonte pragun e Teslës.

Në shoqërinë e Elon Musk, i cili sot së bashku me të tjerë shefa të teknologjisë si Steve Wozniak kërkon urgjentisht pezullimin e punës së OpenAI duke pasur parasysh se shumë shpejt inteligjenca artificiale e GPT4 do të sjellë “revolucion” dhe do të bëhet autonome nga krijuesit e saj.

Kjo nuk ishte kompania e teknologjisë më e kërkuar dhe as më e madhja, megjithëse sot 375 punonjësit e saj duken të pakët në krahasim me ndikimin dhe financimin që siguron – vetëm Microsoft investoi 10 miliardë dollarë në zhvillimin e saj të mëtejshëm, siç njoftoi në fund të janarit kompania. Brenda pesë viteve, Murati jo vetëm që rriti reputacionin dhe ndikimin e kompanisë, por krijoi diçka po aq novator dhe revolucionare sa iPhone, Bitcoin dhe Facebook së bashku.

E megjithatë, pavarësisht se ishte shpirti i padiskutueshëm i projektit, Murati bëri rezistencën më të madhe dhe kishte dyshimet më të forta nëse Chat GPT ishte gati për të nisur nëntorin e kaluar. Ajo dyshonte nëse bota ishte e përgatitur, e pjekur dhe e matur për të mirëpritur sistemin e inteligjencës artificiale më të sofistikuar, por edhe më të arritshme dhe më të kuptueshme për mendjen e zakonshme, në të cilën ju pyesni dhe ai ju përgjigjet.

Kundërshtimet e saj mund të jenë tejkaluar dhe konflikti i saj i brendshëm ka kaluar në një regjim të përkohshëm armëpushimi. Po, askush nuk mund të dyshojë se e bën për sytë e botës ose jo. Megjithatë, në ato pak intervista -në krahasim me madhësinë e viralitetit të saj- që ka dhënë, ajo kujdeset të vërë në dukje dilemat etike dhe filozofike që do të dalin, por edhe problemet praktike që do të lindin nga përdorimi dhe integrimi i inteligjencës artificiale, në jetën e përditshme.

Shqiptarja Mira Murati është krijuesja e aplikacionit më të famshëm dhe më të diskutueshëm të inteligjencës artificiale.

Askush nuk mund të përjashtojë që Murati ka rezervuar tashmë një vend në panteonin e Historisë, mes atyre personaliteteve që jo vetëm skalitën botën, por edhe e ndryshuan atë rrënjësisht. Pyetja është nëse ndryshimi do të jetë për mirë apo për keq. Kasandrat tashmë po parashikojnë fundin e fjalës së shkruar, pasi ajo do të zëvendësohet nga inteligjenca artificiale, përmbysja e sistemit akademik global – tashmë universitetet më të mëdha në botë në Evropë, SHBA dhe Azi po ndalojnë njëri pas tjetrit përdorimin e chatbots nga studentët, por edhe eliminimi i mijëra vendeve të punës në dekadat e ardhshme.

Në fakt, ata flasin për fundin e së vërtetës, gjykimit dhe vullnetit, botën siç e njohim ne dhe shfaqjen e një të reje në të cilën njeriu dhe inteligjenca artificiale do të shkëmbejnë rolet e sunduesit dhe të sunduarit. Dhe kjo për shkak të Muratit, shpikja e të cilës mund të rezultojë më vendimtare për njerëzimin se molla e kafshuar e Evës. Megjithatë, ajo zgjedh ta shohë situatën me gjakftohtësi dhe me në qendër njeriun dhe e përshkruan veten jo si një Mesia femër, por si një vajzë e magjepsur nga teknologjia e Stanley Kubrick – dhe habitet që filmi i saj i preferuar është “2001: Odisea e Hapësirës”.