Si e kanë ndryshuar trurin tonë celularët

Si shumë nga ju edhe unë kaloj shumë kohë me telefonin tim. Dhe si shumë prej jush, jam shumë i vetëdijshme dhe shpeshherë ndihem fajtore për këtë fakt. Ndonjëherë dua që ta lë në cepin tjetër të shtëpisë, apo ta fik, për ta përdorur më pak.

Por sapo mendoj që ta vë në zbatim këtë plan, përfundoj duke ecur nëpër korridor me diçka që duhet të bëj dhe që mund ta bëj vetëm përmes telefonit. Dua të paguaj një faturë? Përmes telefonit. Të lë një takim për kafe me një mik? Duhet t’i telefonoj.

Të kontaktoj me familjen që jeton larg? Duhet të përdor sërish telefonin. Të kontrolloj se si do të jetë moti në vazhdim, të verifikoj apo rifreskoj në kujtesë një ngjarje historie, të bëj një foto apo video, të krijoj një album fotografish, të dëgjoj një podcast, të bëj një llogaritje të shpejte matematikore madje edhe të ndez një prozhektor? Sërish telefoni, telefoni dhe vetëm telefoni.

Një raport i kohëve të fundit zbuloi se të rriturit në SHBA i kontrollojnë telefonat e tyre mesatarisht 344 herë herë në ditë – 1 herë çdo 4 minuta – dhe kalojnë pothuajse 3 orë në ditë në pajisjet e tyre dixhitale. Problemi për shumë nga ne është se një detyrë e shpejtë e lidhur me telefonin, çon tek një kontroll i shpejtë i e-maileve tona ose burimeve të mediave sociale, dhe befas ne jemi zhytur në një lundrim të pafundëm në rrjet.

Është një rreth vicioz. Sa më të dobishëm bëhen telefonat tanë, aq më shumë i përdorim ata. Dhe sa më shumë t’i përdorim ata, aq më shumë krijojmë në trurin tonë shtigje nervore që na çojnë në përdorimin e telefonit për çdo detyrë që kemi në dorë – dhe aq më shumë ndjejmë dëshirën për ta kontrolluar telefonin tonë, madje edhe kur s’kemi nevojë.

Por përtej shqetësimeve mbi aspekte specifike të botës sonë shumë të lidhur – siç janë mediat sociale dhe filtrat e saj gjithnjë e më tepër realistë të bukurisë – çfarë po i bën trurit tonë mbështetja jonë tek këto pajisje? A është gjithçka e keqe për ne, apo ka edhe disa aspekte pozitive?

Siç mund ta prisni, me varësinë tonë nga pajisjet dixhitale që po rritet me shpejtësi çdo vit, po shtohen edhe kërkimet në këtë fushë. Ajo që dimë është se shpërqendrimi më i vogël nga kontrolli i telefonit ose shikimi i një njoftimi mund të ketë pasoja negative.

Kjo nuk është shumë e habitshme; sepse ne e dimë se në përgjithësi, kryerja e disa detyrave në të njëjtën kohë e dëmton kujtesën dhe rendimentin në punë. Një nga shembujt më të rrezikshëm është përdorimi i telefonit gjatë ngarjes së makinës.

Një studim zbuloi se vetëm të folurit në telefon, dhe jo dërgimi i mesazheve, mjaftonte për t’i bërë shoferët më të ngadalshëm në reagimin ndaj situatave të ndryshme në rrugë. Kjo vlen edhe për detyrat e përditshme që kërkojnë më pak përqendrim.

Edhe thjesht dëgjimi i një njoftimi që “tingëllon”, i bëri pjesëmarrësit e një studimi tjetër të dilnin shumë më dobët në një test. Gati po aq keq sa pjesëmarrësit që flisnin apo shkruanin mesazhe në telefon gjatë detyrës. Por pasoja negative nuk sjelle vetëm përdorimi i një telefoni.

Edhe prania e tij e thjeshtë aty rrotull, mund të ndikojë tek mënyra se si mendojmë. Për shembull, në një studim të kohëve të fundit studiuesit u kërkuan pjesëmarrësve ose të vendosnin telefonat e tyre pranë tyre në mënyrë që të ishin të dukshëm (si p.sh në tavolinë), afër dhe jashtë shikimit të tyre (si në një çantë ose xhep), apo në një dhomë tjetër.

Më pas pjesëmarrësit përfunduan një sërë detyrash për të testuar aftësitë e tyre për të përpunuar dhe mbajtur mend informacionin, zgjidhjen e problemeve dhe fokusin e tyre.

U zbulua se ata performonin shumë më mirë kur telefonat e tyre ishin në një dhomë tjetër në vend të afër, qofshin të dukshëm ose jo, ndezur ose jo. Kjo ishte e vërtetë edhe pse shumica e pjesëmarrësve pretenduan se nuk po mendonin me vetëdije për pajisjet e tyre elektronike.

Vetëm afërsia e një telefoni kontribuon me sa duket në “ikjen e trurit” (shpërqendrimi). Truri ynë mund të jetë i pandërgjegjshëm në punë për frenimin e dëshirës për të kontrolluar telefonat tanë, ose duke monitoruar vazhdimisht mjedisin për të parë nëse duhet të kontrollojmë telefonin tonë (p.sh duke pritur një njoftim). Sido që të jetë, kjo vëmendje e devijuar mund ta bëjë më të vështirë të bësh çdo gjë tjetër. Studiuesit zbuluan se zgjidhja e vetme ishte vendosja e pajisjes në një dhomë tjetër.

Siç ka shkruar ish-kolegu im Dejvid Robson në librin e tij “Efekti i pritshmërisë”, studimet e fundit e kanë vënë në pikëpyetje besimin se nëse ushtrojmë vullnetin tonë në një mënyrë (p.sh duke rezistuar në mënyrë të pandërgjegjshme ndaj kontrollit të telefonit), ne i “shterim” rezervat tona të përgjithshme dhe e bëjnë shumë më të vështirë përqendrimin në një detyrë tjetër.

Kjo mund të jetë e vërtetë. Por, shkruan ai, kjo varet kryesisht nga bindjet tona. Individët që mendojnë se truri ynë ka burime “të kufizuara” (siç është rezistenca ndaj një tundimi e bën më të vështirë që t’i rezistosh tundimit tjetër) kanë më shumë gjasa që të shfaqin këtë fenomen në një testim.

Por për ata që mendojnë se sa më shumë i rezistojmë tundimit, aq më shumë po e forcojmë kapacitetin për t’i rezistuar tundimit, pra që truri ynë ka burime të pakufizuara. Ushtrimi i vetëkontrollit ose lodhja mendore në një detyrë, nuk ndikon negativisht në performancën e tyre në detyrën tjetër.

Akoma më interesante: nëse kemi një pamje të kufizuar apo jo të kufizuar të trurit, kjo mund të jetë diçka kryesisht kulturore dhe vendet perëndimore si SHBA mund të kenë më shumë gjasa të mendojnë se mendja është e kufizuar në krahasim me kulturat e tjera, si India.

Çfarë mësoj unë nga kjo? Për të reduktuar shpërqendrimin që më shkakton telefoni, do të vazhdoj ta lë në një dhomë tjetër. Por gjithashtu do t’i kujtoj vetes se truri im ka më shumë burime nga sa mendoj, dhe se sa herë që i rezistoj tundimit për të kontrolluar telefonin, jam duke krijuar rrugë të reja nervore që do ta bëjnë më të lehtë t’i rezistoj atij tundimi, dhe ndoshta edhe shumë tundimeve të tjera në të ardhmen.