Financial Times: Pse Libani konsiderohet si “Vietnami i Izraelit”

Ofensiva tokësore e Izraelit në Liban këtë javë pason pushtimet e shumta të fqinjit të saj verior gjatë 50 viteve të fundit. Por liderët e saj shpesh kanë zhgënjyer vendimin për të vënë çizmet në tokë në një vend që disa historianë e kanë quajtur “Vietnam i Izraelit”.

Pas krijimit të Izraelit në vitin 1948, refugjatët palestinezë vërshuan përtej kufirit në Liban. Vendi shpejt u bë një bazë për grupet e armatosura, si Organizata militante për Çlirimin e Palestinës, duke e kthyer atë në një fushë beteje në konfliktin arabo-izraelit

Ndërsa pushtimet e hershme të Izraelit kishin për qëllim largimin e grupeve militante palestineze në mërgim nga kufiri i tij, dhuna që pasoi nxiti krijimin e armiqve të rinj duke përfshirë Hezbollahun. Tani është grupi militant shiit i mbështetur nga Irani, i cili filloi të gjuante raketa ndaj Izraelit pas sulmit të Hamasit më 7 tetor të vitit të kaluar, që Izraeli kërkon të mposhtë.

Pushtimi i parë izraelit në 1978

Në vitin 1978, Izraeli nisi pushtimin e tij të parë tokësor në territorin libanez në hakmarrje për një sulm palestinez në një autobus në Izrael që la të vdekur 35 izraelitë dhe dukej se synonte të prishte bisedimet e paqes izraelito-egjiptiane.

Sulmuesit palestinezë ishin nisur nga Libani jugor, duke u dhënë komandantëve izraelitë një motiv për të shtyrë PLO përtej lumit Litani, lumi më i gjatë i Libanit, i cili në pika shkon rreth 30 km nga kufiri jugor.

Trupat izraelite pushtuan Libanin jugor në mars 1978, duke përdorur mbështetje masive ajrore dhe detare dhe duke u koordinuar me një milici të krishterë maronite libaneze. IDF thotë se shkatërroi infrastrukturën e PLO dhe vrau 300 luftëtarë palestinezë në ofensivën njëjavore. Por disa historianë vlerësojnë se mbi 1000 civilë u vranë dhe dhjetëra mijëra u zhvendosën.

Pushtimi i dytë izraelit në 1982

Në vitin 1982, një palestinez i armatosur tentoi të vriste ambasadorin e Izraelit në Britani dhe Izraeli u përgjigj duke nisur pushtimin e tij të dytë. Qëllimi i deklaruar i izraelitëve ishte të largonin militantët palestinezë nga kufiri dhe t’i jepnin fund sulmeve me raketa në veri të Izraelit. Kryeministri Menachem Begin i partisë së krahut të djathtë Likud mohoi se Izraeli planifikonte të mbante territorin libanez, duke thënë se do të kthente trupat “në shtëpi sa më shpejt të jetë e mundur”.

Izraelitët kaluan pa kundërshtarë dhe madje u mirëpritën nga disa libanezë të ngopur nga luftimet mes milicive palestineze dhe shiite. Por zotimi i Begin për të tërhequr ushtarët izraelitë me shpejtësi nuk u përmbush.

Forcat izraelite dhe aleatët e tyre të krishterë maronitë pushtuan Libanin jugor, u përleshën me ushtrinë siriane në veri-lindje dhe rrethuan Bejrutin perëndimor, ku ishin vendosur luftëtarët palestinezë dhe aleatët e tyre libanezë.

Gazetari libanezo-palestinez Samir Kassir e përshkroi më vonë atë si një bombardim tre mujor “pothuajse pa ndërprerje nga ajri, toka dhe deti”, i cili synonte komandantët palestinezë, por vrau “mijëra” civilë. PLO përfundimisht u internua në një marrëveshje të ndërmjetësuar nga SHBA dhe e bëri Tunizinë selinë e saj të re.

Por pasi udhëheqësi i milicisë së krishterë dhe presidenti i sapozgjedhur Bashir Gemayel u vra në shtator, trupat izraelite pushtuan pjesët perëndimore të kryeqytetit libanez dhe milicitë e krishtera libaneze të mbështetura nga Izraeli masakruan qindra palestinezë në kampet e refugjatëve Sabra dhe Shatila.

Një hetim izraelit më vonë do të zbulonte se Izraeli mbante përgjegjësinë “indirekte” për masakrën, duke e detyruar Ariel Sharon të jepte dorëheqjen si ministër i mbrojtjes.

Pavarësisht humbjes së afro 400 ushtarëve, IDF dështoi në objektivin e saj kryesor për t’i dhënë fund sulmeve me raketa ndërkufitare. Hezbollahu doli nga konflikti, duke sulmuar Izraelin me mbështetjen e regjimit teokratik në Iran.

Megjithëse Izraeli pranoi të tërhiqej nga Libani jugor në vitin 1983, ushtarët e tij vazhduan të pushtonin pjesë të territorit dhe të nisnin ofensivën gjatë viteve 1980 dhe 1990. Luftimet vranë civilë dhe shkaktuan shpërngulje masive të njerëzve në jug.Izraeli ruante atë që e quajti “zonë sigurie” në anën libaneze të kufirit, por pushtuesit ishin ngecur në një moçal ushtarak.

Lufta Izrael-Hezbollah në 2006

Në vitin 2000, nën kryeministrin laburist Ehud Barak, Izraeli u largua në mënyrë të njëanshme nga brezi i sigurisë. Hezbollahu pretendoi fitoren dhe e ashtuquajtura “vija blu” e OKB-së u tërhoq midis Izraelit, Libanit dhe Lartësive të Golanit.

Por përleshjet ndërkufitare vazhduan dhe në vitin 2006 Hezbollahu rrëmbeu dy ushtarë izraelitë në një bastisje ndërkufitare dhe vrau tetë të tjerë. Si përgjigje, Izraeli nisi një ofensivë ajrore ndëshkuese, duke goditur objektivat e Hezbollahut dhe infrastrukturën tjetër, përpara se të dërgonte trupa përsëri në Libanin jugor.

Pas 34 ditësh lufte dhe humbjeve të mëdha nga të dyja palët, Izraeli u tërhoq. Hezbollahu i kishte rezistuar sulmit nga ushtria izraelite teknikisht më e lartë dhe e armatosur më mirë.

Popullariteti i kryeministrit të atëhershëm izraelit Ehud Olmert ra në vetëm 3 për qind pasi një raport i qeverisë kritikoi “dështime shumë të rënda” në luftë.

Konflikti njëmujor përfundoi me Rezolutën 1701 të OKB-së, e cila kërkonte tërheqjen e Hezbollahut dhe Izraelit nga zonat kufitare, për t’u zëvendësuar nga paqeruajtësit e OKB-së dhe ushtria libaneze. Asnjëra palë nuk i zbatoi siç duhet kushtet e saj, duke lënë një konflikt të zjarrtë në kufi. Përpara inkursionit të fundit të Izraelit, kryeministri Benjamin Netanyahu u zotua të vazhdojë të “degradojë” Hezbollahun. “Mjaft është mjaft.”