Poeti Rudolf Marku: Përkthyesit më të këqij janë ata që e dinë më mirë gjuhën

Pak ditë më parë, poeti dhe publicisti Rudolf Marku u vlerësua me Çmimin “At Gjergj Fishta” 2024 për përkthimin e poeteshës greke Safo.

Autori që mban edhe titullin Poeti Laureat i Shqipërisë tha në një intervistë për RTSH 24 se përkthimi i poezive për të ishte një rrugëtim drejt kulturës së Greqisë së Lashtë.

“Të përkthesh poezi është të përkthesh kulturë. Duhet njohur kultura e poetit dhe e kohës kur ka jetuar. Safoja është një poeteshë magjike. Është e çuditshme nga Safoja vetëm një poezi ka mbetur e plotë. Djegia e Bibliotekës së Aleksandrisë bëri që të humbasin edhe veprat origjinale të Safos,” tha z. Marku.

Poeti citoi autorin amerikan [Xherom Dejvid] Salinxher, se “të gjithë poetët kanë shkruar vargje, por Safoja është e vetmja që ka shkruar poezi”, për të shpjeguar se përkthimi i tij dallon nga gjithë përkthimet e tjera.

“Unë kam vendosur në fillim poezinë në greqishten e lashtë, pastaj kam bërë përkthimin fjalë për fjalë të tekstit në faqen e dytë dhe faqja e tretë është përkthimi artistik. Lexuesi që është i interesuar e lexon Safon fjalë për fjalë dhe ky përkthim ndryshon nga përkthimi artistik,” u shpreh poeti.

Përkthimi konsiderohet një “shkencë më vete” dhe z. Marku u ndal ta sqarojë këtë.

“Ka përkthyes që përkthejnë fjalë për fjalë. Kështu i qëndron besnik kuptimit, fjalës, origjinalit, por humbet poezia, konteksti. Ka përkthyes që bëjnë një përkthim të lirë, por aq të lirë sa shkëputen nga teksti. Mes këtyre dy ekstreme duhet gjetur një ekuilibër. Më e mira është të përkthesh në mënyrë besnike dhe pastaj është mjeshtëria e krijimit të poezisë në formën artistike, me ritmin, intonacionin. Për shembull, përkthyesit më të keq në botë janë ata që e dinë më mirë gjuhën, sepse ata përkthejnë gramatikisht, jo artistikisht. Kur përkthen poezinë nuk duhet të përkthesh vetëm fjalën, por atë që është më e rëndësishmja: frymën, atë që nuk duket,” tha z. Marku.

/a.r