Kryepeshkopi Joani për mediat greke: Fortlumturia e Tij Anastas na la një trashëgimi të vlefshme në arsim dhe shëndetësi! Para 10 viteve më tha se…

Kryepeshkopi i Tiranës, Durrësit dhe i gjithë Shqipërisë, Joan Pelushi, ka dhënë një intervistë për median greke ERTV këtë të premte, ku foli për jetën e tij, studimet në shkollën teologjike në Boston, kthimin e tij në Shqipëri, kontributin e madh të Kryepeshkopit Anastas në kishë dhe sesi Kisha mund të prekë brezin e ri.

Intervista e plotë:

Çfarë ju frymëzoi t’i kushtoni jetën Orthodhoksisë dhe Misionit?

“Kontakti im i parë me ungjillin ishte në shkollën e tretë të mesme. Një mik i vëllait më dha një libër në frëngjisht. Ai nuk e dinte se çfarë libër ishte. Sapo kisha mësuar frëngjisht. Kur lexova Ungjillin ndjeva diçka brenda meje që është e vështirë të përshkruhet.

Jam rritur në një familje të madhe me tetë fëmijë. Unë isha më i vogli nga djemtë. Kur isha fëmijë i vogël, kisha gëzim shumë të madh, familjet e mëdha japin gëzim. Megjithatë, duke u rritur, gëzimi duket se largohet pak. Fillon të interesohesh për gjëra të tjera.

Të interesojnë më shumë librat e filozofisë, historisë dhe kur lexoja Ungjillin ndjeva diçka në shpirt, jo të huaj, diçka tjetër. Gëzimi i parë m’u kthye sërish dhe kjo më ndryshoi gjithë jetën.

Ndonjëherë është shumë e vështirë të kuptosh se si ndodhin gjërat, sepse ne nuk mund të kuptojmë dhe shpjegojmë gjithçka. Ndoshta ne mund t’i kuptojmë ato siç i shpjegoj tani.

Mënyra se si u shkrua Ungjilli, fjalët e thjeshta të Zotit më bindën për të vërtetën. Por më shumë se çdo gjë, u binda nga ndryshimi i madh që ndjeva në veten time kur lexova Ungjillin.

Takimi me Ungjillin ishte besimi im i parë. Ne u rritëm në një kohë ku besimi nuk praktikohej. Në fakt, ishte e ndaluar me ligj dhe nëse kapeshe me një libër fetar, mund të dënoheshe.

Kështu që gëzimi që ndjeva më shtyu ta ndaja me të tjerët, pavarësisht se ishte shumë e rrezikshme në atë kohë të ndaja një lajm kaq të mirë. Kështu ndryshoi jeta ime. Më lindi dëshira për të mësuar edhe më shumë për besimin dhe kishën ortodokse, edhe pse në atë kohë ishte shumë e vështirë të gjeje libra të tillë, por një derë që hap[ Perëndia, njerëzit nuk e mbyllin dot. Dhe, siç thotë Zoti në Zbulesën “Unë jam ai që hap dhe askush nuk mund të mbyllë”.

Keni lënë Shqipërinë para rënies së komunizmit dhe keni shkuar në Itali dhe prej andej në Amerikë. Na përshkruani situatën në Shqipëri në atë kohë dhe pse morët vendimin për t’u larguar? Para se të largoheshe je pagëzuar këtu në Shqipëri…

Periudha që rashë në kontakt me Ungjillin ishte ndoshta më e vështira për sa i përket shtypjes së besimeve fetare nga regjimi komunist dhe çdo mendim tjetër të lirë që njerëzit mund të kishin njerëzit. Situata ishte shumë e rënduar nga jashtë. Ishte një sjkatërirm jo vetëm shpirtërore, por edhe financiare. Por shkatërrimi më i madh ishte shpirtëror, sepse muret mund të rindërtohen, por nëse shkatërrohet shpirtin e një personi, është shumë e vështirë të ringrihet. Kishte frikë të madhe, sepse për çdo fjalë mund të dënohej. Mungesa e lirisë, mungesa e mundësisë për të ushtruar besimin, pa dyshim shumë veta u shtynë të largoheshin.

Ikja ishte shumë e vështirë, sepse e gjithë Shqipëria ishte kthyer në një burg të madh. Ishte shumë e vështirë, por jo vetëm e vështirë, sepse persekutimi përfshinte të gjithë familjen.

Dëshira për të praktikuar lirisht besimin tim më shtyu të gjeja një rrugëdalje nga fundi i regjimit komunist për t’u larguar nga Shqipëria për në Itali, ku qëndrova pesë, gjashtë muaj dhe prej andej në SHBA.

Më dhanë VISA dhe karton jeshil në Itali dhe më dhanë mundësinë të studioja në Amerikë. Kjo ishte dëshira ime e madhe prej shumë kohësh. Nuk kisha menduar të shkoja në Amerikën. Më shumë po mendoja se mund të shkoja në vendet fqinje. Dhe siç thashë më parë, gëzimi i madh i leximit të Ungjillit më bëri të dëshiroj të jepja diçka.

Gjithmonë më kujtoheshin vargjet e psalmit “Çfarë t’i jap Perëndisë për të mirat që ka bërë për mua”. Mirënjohja që ndjej në shpirt nuk mund të mbetet vetëm si ndjenjë, duhet të bësh diçka në praktikë. Dhe kjo vjen natyrshëm. Në atë kohë nuk mund ta mendoja, si tani, por pas disa vitesh fillon të kuptosh edhe arsyen. Tek unë ishte gjithmonë dëshira për të studiuar, për ta ndihmuar kishën me çfarëdo mënyre, nëse do të funksiononte sërish, sepse deri atëherë nuk kishte funksionuar.

Na tregoni për studimet tuaja në Shkollën Teologjike të Bostonit dhe pse u kthyet në Shqipëri?

Kam studiuar në Kryqin e Nderuar në Boston me një bursë që më dha nga Kryepeshkopata Shqiptare në Amerikë. Në atë kohë u tashë që nëse hapen kufinjtë përsëri do kthehesha në Shqipëri. Mendonin se kush vjen në Amerikë nuk kthehet më, aq më tepër duke pasur parasysh situatën e vështirë që mbizotëron në Shqipëri.

Kam studiuar në Boston, kam bërë një master në Teologji dhe një diplomë akoma më të lartë në Teologji dhe kur mbarova studimet, ndoshta një vit para se të mbaroja studimet, rashë në kontakt me Kryepeshkopin (Anastasios) nëpërmjet Mitropolitit Dimitrios, që e kisha mësues të Dhjatës së Vjetër, i cili më tregoi për veprimtarinë e tij në Greqi dhe Afrikë.

Mora kontakt me Kryepeshkopin (Anastasios). I thashë se “kur të mbaroj studimet do të kthehem”. Ai ishte i lumtur. Ai më përgëzoi. Në fakt ai më ftoi në kurorëzimin e tij që u bë në Tiranë në vitin 1992. Dhe arsyeja pse u ktheva ishte pikërisht kjo.

Ky është vendi ku kam lindur dhe jam rritur. Historia e fesë sonë na tregon se njerëzit shkojnë në vende të tjera. Kryepeshkopi erdhi këtu në një periudhë shumë të vështirë për të shërbyer. Veç kësaj, mendimi që kisha ishte se për Amerikën, një prift më shumë, një më pak, nuk bën dallim. Amerika nuk kishte nevojë për mua, por Shqipëria kishte.

Kështu u ktheva në vitin 1993. Qëndrova deri në vitin 1995, ku shkova sërish në Amerikë për studime të mëtejshme dhe më pas u ktheva përgjithmonë në Shqipëri. Që nga ajo ditë jam këtu. Pas më shumë se tridhjetë vjetësh, besoj se ky vendim ishte i duhuri.

Nuk do të thosha se në Amerikë do të kishte një ndryshim të madh në jetën time. Mënyra jonë e jetesës është e njëjtë nëse jemi në Amerikë, këtu, në Afrikë apo në ndonjë vend tjetër. Këtu ishte mundësia për të dhënë një kontribut më shumë. Për tridhjetë e dy vjet kam qenë në krah të kryepeshkopit (Anastasios). Së bashku u përpoqëm të ofronim aq sa mundëm. Ai ishte një model për të gjithë klerikët këtu, një shembull se si duhet të jetë një klerik ortodoks. Dhe sot e kësaj dite jam në këtë vend.

Ju zbuluat në një intervistë të mëparshme se kryepeshkopi i Anastas ju kishte rrëfyer se do të dëshironte që ju ta pasonit atë. Çfarë ju kishte thënë?

Historia ka qenë pak a shumë kjo… Kur u ktheva fillova të jap mësim në Akademinë Teologjike. Më vonë u bëra dekan. Më pëlqente të jepja mësim. Në vitin 1998, kur do të krijohej Sinodi i Shenjtë, pata një bisedë të gjatë me Kryepeshkopin (Anastasios), i cili më bindi se Kisha ka nevojë për Sinodin e Shenjtë dhe Sinodin ka nevojë për një peshkop. Nuk kisha ndonjë dëshirë të veçantë, më pëlqeu shumë mësimdhënia. Por ne nuk jemi këtu për të qenë rehat, nuk duhet të sillemi si fëmijë të përkëdhelur.

Mora detyrën e Mitropolitit të Korçës. Ky rol i ri im nuk më kishte shkuar kurrë në mendje. Dhjetë vjet më parë u bë diskutimi i parë me kryepeshkopin (Anastasios), i cili më tha, pa u shprehur qartë, se dalë nga dalë duhet të marr disa përgjegjësi në Kishë.

Në fillim, të them të drejtën, hezitoja sepse froni i Kryepeshkopit, kuptohet, ka shumë përgjegjësi. Froni i Kryepeshkopit, thonte i bekuari Kryepeshkopi Anastas, në Shqipëri nuk është një fron lavdie, por një fron kryqi dhe marrja e kryqit nuk është aq e lehtë. Gjatë gjithë kësaj periudhe, dhe veçanërisht gjatë dekadës së fundit, ma përsëriste. Dy vjet më parë i thashë për herë të parë: “nëse ky është vullneti i Zotit dhe nëse më duhet të zgjedh, nuk do të them jo, nuk do ta refuzoj”.

Por gjithsesi mbetet një barrë e madhe, por Zoti është gjithmonë shpresë dhe siç thotë profeti Isaia, “Zoti është ai që i jep forcë të lodhurit dhe forcon të dobëtin”. Me këtë shpresë shpresojmë ta mbajmë këtë barrë.

Cili mendoni se ishte kontributi më i madh i Kryepeshkopit Anastas për Kishën?

Kryepiskopi bëri përpjekje dhe kontribute të jashtëzakonshme në të gjitha fushat. Ai arriti të ngrinte infrastrukturën e Kishës. Por besoj se kontributi i tij më i rëndësishëm nuk ishte thjesht ngritja e mureve, por përhapja e një fryme pozitive brenda Kishës, përhapja e frymës së pajtimit, e respektit për çdo person tjetër, kushdo qoftë ai. Ai gjithmonë theksonte se nëse një peshkop nuk mbetet dhjakon, ai nuk mund të kryer shërbesën, sepse sipas fjalëve të Zotit, ne jemi thirrur për të shërbyer dhe jo për të na shërbyer. Kjo frymë është dhurata më e madhe që ai i ofroi Kishës sonë.

Cili është roli i Kishës në forcimin e marrëdhënieve midis komuniteteve fetare në Shqipëri?

Ne jetojmë në një mjedis shumë-fetar. Ne kemi bashkësi të tjera fetare dhe padyshim që duhet të dialogojmë me to. Nuk po flasim për një dialog teologjik, por për një dialog të bashkëjetesës, të jetës. Jetojmë bashkë në të njëjtin vend dhe nga çdo konflikt që mund të lindë, jemi të gjithë humbës. Kryepeshkopi (Anastasios) kishte shumë përvojë në dialogun me besimet e tjera fetare dhe kjo ndihmoi që të mbizotëronte një klimë shumë pozitive bashkëpunimi.

Është formuar një Këshill Ndërfetar ku trajtojmë çështje të përbashkëta si morali, etika, familja dhe shumë të tjera. Dhe bashkëjetesa jonë paqësore është për të mirën e të gjitha komuniteteve. Nga luftërat dhe konfliktet të gjithë humbës. Kjo duhet të ruhet.

Çdo thesar duhet ruajtur sepse mund ta humbësh. Paraardhësit tanë bënë përpjekje të mëdha për ta ruajtur atë.

Kur kryepeshkopi i shërbeu Kishës sonë si kryetar i saj, ai e inkurajoi shumë këtë bashkëpunim mes bashkësive fetare dhe është detyrë e jona që të vazhdojmë.

Ndoshta nëse mund ta çojmë më tej. Le t’ua lëmë atë si trashëgimi brezave të ardhshëm dhe të gjithë duhet të përfitojnë nga bashkëpunimi dhe mirëkuptimi.

Si e shihni rolin e Kishës në trajtimin e problemeve sociale si varfëria, papunësia dhe emigracioni?

Pa dyshim, prioriteti i Kishës është Ungjilli i Mbretërisë për të përhapur lajmin e mirë. Kisha e sheh njeriun si një entitet psikosomatik që do të thotë se ai ka shpirt, por ka edhe trup. Dhe ai gjithashtu ka nevoja të ndryshme dhe kisha nuk mund ta ndajë njeriun prej tyre.

Që në hapat e tij të parë, Krishterimi shqyhej pikërisht për këtë, për të ndihmuar njerëzit në nevojë. Nuk mund të jemi indiferentë. Duhet të kemi gjithmonë parasysh se Krishti nuk ka ardhur për të krijuar një rend ekonomik e shoqëror apo për një reformë politike, por erdhi për diçka edhe më të rëndësishme, sepse varfëria që hasim në shumë vende të botës, vetmia që hasim ndoshta në të gjitha vendet e botës, por edhe në vendet e pasura, vjen nga burime morale. Nëse nuk jemi pranë popullit për të përhapur frymën e dhembshurisë, e bëjmë shoqërinë tonë të ngrijë nga era e akullt e egoizmit, që do të copëtohet nga apatia dhe indiferenca.

Detyra e Kishës është të predikojë me fjalë dhe me vepra. Nuk mjafton të themi se na vjen keq për të varfërit. Gjithçka që thuhet nuk është thjesht një ndjenjë. Dhembshuria nuk është vetëm një ndjenjë. Nëse i dëgjojmë këta njerëz, padyshim që do të përpiqemi t’i ndihmojmë. Njerëzit kanë nevojë për dinjitet. Kisha duhet të jetë në gjendje të motivojë grupet e tjera duke i trajtuar me respekt dhe duke mos qenë objekt lëmoshë, por duke pasur pjesë në burimet e të gjithë planetit. Dhe Zoti i ofroi dinjitet çdo njeriu.

Kisha ka kontribuar për arsimin dhe shëndetin. Cilat janë planet e radhës në këtë drejtim?

Kryepeshkopi (Anastasi) na la një trashëgimi të vyer në arsim dhe shëndetësi. I referohem asaj që thashë më parë, se njeriun e shohim në tërësi, jo vetëm nga ana shpirtërore, por në të gjitha drejtimet, sepse gjithçka është e ndërlidhur. Njëra anë prek tjetrën. Kryepeshkopi u përpoq me të gjitha forcat për të krijuar një rrjet shkollash, klinikash për të ndihmuar të gjithë njerëzit pa asnjë përjashtim. Sipas mendimit tonë, është detyra jonë ta ruajmë këtë trashëgimi. Dhe nëse mund ta forcojmë, kjo sigurisht që nuk varet vetëm nga ne, por edhe nga burime të tjera.

Ajo që mund të them është se që gjityhcka kemi duhet ta ndajmë me të tjerët.

Kisha nuk është vetëm për veten e saj, por edhe për të tjerët. Një i krishterë nuk mund të jetë vetëm për veten e tij, ai është edhe për të tjerët dhe kjo është pjesë e predikimit tonë, jo vetëm me fjalë por dhe me vepra.

Kisha Ortodokse e Shqipërisë ka zhvilluar një vepër të rëndësishme bamirësie. Cilat janë prioritetet tuaja në këtë fushë?

Nga diskutimet që kam pasur me Kryepeshkopin, në këtë fushë ne fokusohemi te ndihma, por kjo nuk do të thotë të kufizojmë veten vetëm në lëmoshë. Për të inkurajuar njerëzit të marrin pjesë në këtë përpjekje.

Për të ruajtur dinjitetin e tyre. Ne kemi ngritur menza për të ndihmuar ata që kanë nevojë në pothuajse të gjitha qytetet e mëdha, por siç e thashë më parë nuk mund t’i përdorim vetëm për veten tonë, sepse nëse i përdorim për vete, do të humbasin.

Drita që ndezi Krishti në jetët e njerëzve është një dritë që ruhet nëse e ndani me të tjerët. Nëse nuk e ndani atë me të tjerët, ajo do të venitet dhe ndodhta do shuhet. Duke u përpjekur për të tjerët, ne ndihmojmë edhe veten tonë, sepse Kisha e sheh njeriun gjithmonë si një qenie shoqërore dhe jo si një të vetmuar. Ndihma ka vlerë të dyfishtë, jo vetëm materiale, por edhe financiare, sepse të varfër nuk janë ata që kanë nevojë për të mira materiale. Varfëria më e madhe në ditët tona qëndron në varfërinë shqirtërore.

Disa njerëz mund të jenë milionerë, por nuk janë të lumtur, nuk kanë jetë shpirtërore, nuk kanë qëllim në jetë. Detyra e Kishës është të ndihmojë të gjithë ata që janë të varfër nga pikëpamja ekonomike, por edhe shpirtërore, që të kenë një jetë të pasur shpirtërore. Dhe mungesa e jetës shpirtërore çon në mungesën e jetës intelektuale dhe kulturore.

Në një botë që po bëhet gjithnjë e më laike, si mund ta prekë Kisha brezin e ri?

Mendoj se çështja me të rinjtë është shumë e rëndësishme. Është detyra jonë të gjejmë rrugën dhe të flasim gjuhën e tyre. Nga përvoja ime modeste, kam vënë re se shumë herë përballemi me probleme gjuhësore. Ne themi një gjë dhe ata kuptojnë një tjetër.

Do të tregoj një shembull të vogël nga rrëfimet. Kur dëgjon rrëfimet e një të rinjve dhe i thua se po mëkaton, o do jetë indiferent ose do zëmerohet, sepse fjala “mëkat” është e ngarkuar historikisht, por kur i thua se “diçka nuk shkon mirë brenda teje”, atëherë ai të dëgjon.

Sigurisht që ti po i thua të njëjtën gjë. Kisha duhet ta kuptojë gjuhën e tyre. Ne nuk flasim vetëm me veten, sepse shumë herë bëjmë një monolog. Ne duhet të dialogojmë me ata që janë larguar nga Kisha dhe jeta shpirtërore.

Për të dialoguar me dikë, duhet të dini gjuhën e tij. Dhe unë besoj se ne mund të krijojmë dialog dhe kjo do t’i ndihmojë ata dhe ne.

Nëse do të mund të dërgonit një mesazh për të rinjtë që kërkojnë besim dhe shpresë, cili do të ishte ai?

Me dashuri dhe respekt për të rinjtë, dua t’i këshilloj që të gjejnë një qëllim në jetën e tyre, sepse kjo është pikërisht ajo që dallon epokën moderne. Qëllimi i ekzistencës ka humbur.

Nëse dikush nuk ka një qëllim ekzistence, është shumë e vështirë të orientohet në botën e sotme. Mungesa e një qëllimi të ekzistencës e corodit njeriun. Dhe këshilla ime është pikërisht kjo. Për të gjetur atë qëllim.

Qëllimi i ekzistencës gjendet vetëm kur njeriu fillon të kuptojë thellë besimin e tij. Nëse nuk ka Zot, çdo gjë mund të ndodhë te njerëzit. Fjala e famshme e Dostojevskit, “Nëse nuk ka Zot, gjithçka lejohet”.

E shohim çdo ditë. Njerëzit nuk ndalen para asgjëje. Kjo nuk i bën ata të lumtur në jetën e tyre. Qëllimi i njeriut është të gjejë koherencën e tij shpirtërore. Të ketë një qëndrim të real në jetën e tij. Prandaj këshilla ime për të rinjtë është të mos e humbin shpresën e përjetësisë.

Për njeriun ka një thirrje më të thellë, përtej jetës së përkohshme. Dëshiroj t’i referohem sërish shkrimtarit të madh rus Dostojevski, i cili i shkroi një miku këto fjalë, të cilat dua t’ua përcjell të rinjve… “Shkatërroni njerëzve shpresën dhe përjetësisë dhe jeta e tyre do të t6hahet.” Me këtë mesazh dua të inkurajoj të rinjtë gjithmonë me dashuri dhe respekt që të përpiqen të gjejnë qëllimin e jetës së tyre.

Cila e konsideroni mrekullinë më të madhe që keni përjetuar në jetën tuaj?

Në rrugëtimin tim shpirtëror, si çdo njeri në jetën e tij, ka pasur disa momente të rëndësishme, por momenti më i rëndësishëm, siç e përmenda në fillim, ishte kontakti im me Ungjillin.

Gjithmonë e falënderoj Perëndinë, i shpreh mirënjohjen time të thellë që më mundësoi në një kohë errësire të gjej dritën.