Trumpizmi, cunami digjital që ka përmbysur hierarkitë –

Nga Federico Rampini

Një fenomen që pakkush e ka kuptuar në establishmentin kulturor amerikan dhe akoma më pak në Evropë, është konsensusi në rritje i trumpizmit te brezi i ri dhe digjital. Elon Musk është vetëm maja e ajsbergut. Ose thënë ndryshe, mashkulli alfa i kopesë. Por çfarë ka në pjesën nën ujë? Cilët janë ata që e ndjekin? Një fenomen që pak në establishmentin kulturor amerikan e kanë kuptuar dhe akoma më pak në Evropë, është konsensusi në rritje i trumpizmit midis një brezi të ri digjital. Spostimi djathtas i Silicon Valley është analizuar shpesh, por kryesisht me fokusin tek biznesi i madh dhe interesi i tyre i mundshëm për të përqafuar trumpizmin. Kjo qasje ndryshon rendin e gjërave.

Në botën e Big Tech, para së gjithash pati një revoltë të bazës, të rinisë digjitale, kundër kulturës “woke” dhe konformizmit progresiv. Fenomeni i kriptomonedhave – i frymëzuar kulturalisht nga rebelimi antiautoritar kundër bankës qendrore, simbol i shtetit Leviatan – duhej të kishte shërbyer si një shenjë paralajmëruese. Një shenjë tjetër është shfaqja e një personazhi si JD Vance, zëvendëspresidenti i Trump, i cili e nisi nga Silicon Valley: në fjalimin e tij “subversiv” në konferencën strategjike të Mynihut, një gjë që e bëri të padurueshëm për evropianët ishte sulmi i tij ultra-libertar ndaj kufizimeve të fjalës dhe censurës që shumë vende të Kontinentit të Vjetër e praktikojnë në emër të antifashizmit. Fjalimi i Vance u duk si një fyerje për Evropën, por është në harmoni me klimën e re anti-woke mes të rinjve në Silicon Valley. Ata të cilët aktualisht po jetojnë në një sezon “revolucionar”, jo shumë të ndryshëm nga stinët e tjera të protestave të të rinjve. Me përjashtim të faktit se në të kaluarën, lëvizjet rinore ishin kryesisht të majta dhe rebeloheshin kundër një institucioni konservator, ndërsa revolucioni aktual synon një establishment të majtë dhe përdor Trumpin për të përmbysur hegjemoninë e tij.

Ka nga ata që i kanë kuptuar dhe parashikuar të gjitha këto, shumë vite më parë. Për të qenë të saktë, në vitin 2014, dy vjet para se Trump të fitonte kundër Hillary Clinton. E kam fjalën për Martin Gurri, një personazh i veçantë, jo shumë i njohur në Amerikë dhe pothuajse i panjohur për evropianët. E dëgjova dje në një podcast të Neë York Times, të intervistuar nga Ezra Klein: iluminues. Më pas gjeta në faqen e internetit të Neë York Post (tabloidi i krahut të djathtë të Rupert Murdoch) përgjigjen e tij për fjalimin e Vance në Mynih.

Biografia e Gurri është po aq interesante sa edhe idetë e tij. Ai nuk është i ri, është 75 vjeç, e megjithatë, ka demonstruar një kapacitet të jashtëzakonshëm për të kuptuar Gjeneratat X dhe Z. Ai vjen nga diaspora kubane. Familja e tij u arratis nga ishulli pasi përjetoi dy diktatura, atë fashiste dhe atë komuniste. Për intuitën, Gurri i detyrohet zanatit të tij të mëparshëm: analist mediash në CIA, brenda të cilës u bë ekspert i botës digjitale, fillimisht i blogosferës, më pas i mediave sociale.

Atij iu desh ta botonte vetë esenë e tij “Revolta e publikut” në 2014, sepse nuk mundi të gjente një botues. Vetëm pas zgjedhjes së parë të Trump-it dhe Brexit-it, eseja u rizbulua dhe u ribotua në vitin 2018, duke u bërë një pikë referimi. Sot temat që parashikonte ajo ese janë bërë të zakonshme: një ndërthurje e dinamikës së mediave moderne, mosbesimi ndaj institucioneve, rritja e populizmit. Ai ishte ndër të parët që shpjegoi se si epoka digjitale ka transformuar diskursin publik, ka gërryer autoritetin tradicional dhe ka nxitur riorganizimet politike.

Karriera e Gurri si analist i CIA-s në Open Source Center i dha atij njohuri unike. E kaluara e tij si analist i inteligjencës i ka dhënë formë bindjes së tij se si flukset e informacionit formojnë dinamikën e pushtetit. Në atë detyrë, ai kaloi shumë vite duke analizuar median kur mediat tradicionale ishin ende “institucione”, me një shkallë të lartë legjitimiteti dhe autoriteti, dhe si e tillë kontrollonte shumicën e narrativave. Ai mati, ndërsa punonte ende në CIA, ndryshimin sizmik të sjellë nga interneti, i cili e shndërroi epokën e mungesës së informacionit në një epokë të bollëku dërrmues. Ky “cunami digjital”, siç e quan Gurri, ka përmbysur hierarkitë tradicionale dhe ka fuqizuar individët për të sfiduar autoritetet e konsoliduara.

“Revolta e Publikut” argumenton se ky revolucion informacioni ka krijuar një publik të fragmentuar që është shumë skeptik ndaj elitave dhe institucioneve. Demokratizimi i informacionit u ka dhënë mundësinë njerëzve t’i shqyrtojnë më nga afër figurat e autoritetit, por gjithashtu ka krijuar kaos. Institucionet që dikur kontrollonin narrativat – si qeveritë, mediat tradicionale dhe korporatat e mëdha – janë përshtatur me vështirësi me këtë realitet të ri, duke humbur besueshmërinë në proces. Ky mosbesim ka krijuar terren pjellor për liderët populistë që lulëzojnë në mjedise mediatike të decentralizuara dhe kaotike. Të gjitha këto janë vëzhgime që sot duken të qarta, pothuajse banale: nuk ishin të tilla 11 vjet më parë, kur ende nuk ishte zgjedhur Trump dhe as kishte ndodhur Brexit-i.

Pikëpamjet e Gurit mbi dinamikën e medias kanë ndikuar në qëndrimin e tij personal ndaj Trump. Edhe pse zgjodhi të mos votojë në 2016 dhe 2020, Gurri e zgjodhi Trumpin në vitin 2024, sepse e shihte atë si njeriun e përshtatshëm për të lundruar në peizazhin modern mediatik. Imazhi i Trump si figurë përçarëse, kundër establishmentit, pasqyron besimin e Gurri-t se elitat nuk kanë arritur të përshtaten me ekosistemin e ri të informacionit. Për Gurrin, Trump përfaqëson një “agjent kaosi” të aftë për të sfiduar pushtetin institucional që ka hedhur rrënjë. Aftësia e tij për të zotëruar narrativat digjitale dhe për t’u bërë ballë kritikave të pamëshirshme, demonstron një zotërim të mjedisit të fragmentuar mediatik të përshkruar në “Revolta e publikut”. Gurri e sheh trumpizmin si një përçarje të domosdoshme të një rendi politik në stanjacion, që është i pandjeshëm ndaj sentimentit publik.

Në këtë mënyrë, Gurri u bë ndër të parët që e vuri re apelin e Trump përtej bazave tradicionale konservatore, midis gjeneratave të reja të teknologjisë, veçanërisht në Silicon Valley. Këta të rinj, shpesh skeptikë ndaj pushtetit institucional, vlerësojnë gatishmërinë e Trump për të sfiduar normat dhe për të tronditur establishmentin. Shumë në Silicon Valley fillimisht e kundërshtuan Trumpin; por gradualisht arritën te gjykimi i politikave të tij – të tilla si derregullimi dhe mbështetja për inovacionin – si të dobishme për startup-et dhe përparimin teknologjik. Ky rreshtim pasqyron një ndryshim më të gjerë kulturor, në të cilin novatorët teknologjikë vënë të parën thyerjen e skemave të vjetra, në raport me ruajtjen e rreshtimit tradicional politik.

Një aspekt tjetër është thelbësor për të shpjeguar përmbysjen e besnikërisë së këtij brezi të ri: diktatura e konformizmit “woke”, e shtyrë deri në sjellje autoritare, censuruese, represive. Një fenomen që pati manifestimet e tij më ekstreme në disa kampuse universitare në Kaliforni – vatra të ekspertëve të rinj digjitalë – dhe më pas mbërriti, me vonesë, por në forma jo më pak radikale, në Evropën e vjetër. Për Gurri-n, establishmenti progresiv është bërë gjithnjë e më armiqësor ndaj lirisë së shprehjes. Ai argumenton se elitat progresive kanë mohuar mbrojtjen e fjalës së lirë dhe kanë promovuar censurën, nën maskën e luftës ndaj dezinformimit ose mbrojtjes së demokracisë. Ky ndryshim pasqyron bindjen se diskursi i parregulluar – veçanërisht ai online – mund të manipulojë opinionin publik dhe të çojë në rezultate të dëmshme.

Gurri ishte ndër të parët që analizoi atë që ai e quan “kompleksi industrial i censurës”, në të cilin agjencitë federale, organizatat private dhe mediat tradicionale bashkëpunojnë për të kontrolluar diskursin digjital. Ai e sheh këtë fenomen si një shtrembërim të vlerave tradicionale demokratike: në vend që ta shohin qeverinë si kërcënimin kryesor për lirinë, progresistët tani i shohin zërat kundërshtues brenda shoqërisë si rrezikun kryesor. Kjo justifikon përpjekjet e censurës që synojnë në mënyrë disproporcionale pikëpamjet konservatore ose libertariane, duke lejuar që narrativat progresive të dominojnë platformat kryesore.

Për Gurrin, kjo prirje paraqet një kërcënim të thellë për parimet demokratike. Duke shtypur zërat kundërshtues dhe duke kontrolluar diskursin publik, elitat progresive në dukje forcojnë hegjemoninë e tyre kulturore, por ato tjetërsojnë një pjesë të madhe të popullsisë, përkeqësojnë mosbesimin ndaj institucioneve dhe thellojnë ndarjet sociale. Ky është konteksti i fjalimit të JD Vance në Mynih: i perceptuar nga struktura gjermane dhe evropiane si një ndërhyrje serioze në politikën lokale dhe një mbështetje për partitë anti-sistem, përfshirë AfD-në e ekstremit të djathtë, denoncimi i Vance për lëvizjen autoritare të Kontinentit të Vjetër është frymëzuar kryesisht nga Martin Gurri.